Geachte leden van de raad, geacht college,
Onlangs heeft u een brief ontvangen van het bestuur van Burgerwindorganisatie Achterhoekse Windenergie i.o. en de Windunie.
Wij, de stichting Omwonenden versus Windturbines, vertegenwoordigen de belangen van veel omwonenden en inwoners van Neede, Noordijk en Haarlo. Door middel van deze brief willen wij u informeren hoe wij het proces hebben ervaren en wat dit met ons doet. Deze brief bevat relatief veel tekst/informatie en wij hopen dat u de tijd wil nemen om dit door te lezen. Wij vinden het namelijk belangrijk om u goed en uitvoerig op de hoogte te stellen. <tekst gaat verder onder de afbeelding>
Informatieavonden
Op 3 maart jl. werd een eerste informatieavond georganiseerd voor de direct omwonenden van de grondeigenaren. De genodigden hadden geen idee waarvoor ze werden uitgenodigd. De avond begon in het dialect met de openingsvraag “welke vragen heeft u over windmolens”? Op dat moment was nog niets bekend over het project, laat staan de locaties. Dit werd later op de avond gepresenteerd waarbij er zeer snel werd gesproken over de vergoedingen voor de direct omwonenden. Aan het eind van de bijeenkomst werd de aanwezigen verzocht geen contact op te nemen met de pers in verband met mogelijke concurrenten die hun oog zouden kunnen laten vallen op dezelfde locaties. Vervolgens bleef het lang stil en kwam informatie uitsluitend tot ons via de media (daarover later meer).
Eind mei ontvingen wij een uitnodigingsbrief van de initiatiefnemers voor 3 informatieavonden op 9, 11 en 16 juni. Deze brief was verstuurd naar alle omwonenden binnen een straal van 400 – 800 meter van de geplande locaties van de windturbines. Het waren besloten bijeenkomsten waarbij het maximum aantal bezoekers op 30 was vastgesteld in verband met corona.
De derde bijeenkomst was gepland voor omwonenden die eerder verhinderd waren. Diverse omwonenden die zich hadden aangemeld voor de derde informatieavond - dit moest digitaal - ontvingen een mail van de initiatiefnemers waarin onder meer werd gemeld: “in verband met corona zitten we al op het maximum aantal deelnemers”, “u bent geen direct belanghebbende”, “uw partner is al geweest, die kan u bijpraten”. Een aantal direct omwonenden/belanghebbenden werd voor aanvang van deze informatieavond op 16 juni de toegang bij de deur geweigerd.
Omwonenden die (net) buiten een straal van 800 meter wonen werden niet uitgenodigd. Een aantal van hen heeft gevraagd of het mogelijk was om te komen als er nog plaatsen over zijn. Ook zij werden buiten de deur gehouden en hebben tot op heden, ondanks hun oproep, niets vernomen. Daarbij dient opgemerkt te worden dat de locatie in Haarlo al een paar keer is gewijzigd en dus niet bekend is wie wel en wie niet binnen een straal van 800 meter woont.
Tijdens de derde informatieavond van 16 juni jl. werd al snel duidelijk waarom omwonenden werden geweerd. Ruim driekwart van de aanwezigen maakten deel uit van een belangengroep, waaronder de gemeenschapsraad Neede, Haarlo’s belang en dorpsbelang Geesteren. Het maximum aantal bezoekers had men bijgesteld naar 20.
Kennelijk hechten de initiatiefnemers meer waarde aan het creëren van draagvlak bij belangengroepen dan bij direct omwonenden. Let wel: de uitnodigingsbrief voor de informatieavonden was uitsluitend gericht aan omwonenden en voor omwonenden. <tekst gaat verder onder de afbeelding>
Notulen
Tijdens de informatieavonden zijn er duidelijke afspraken gemaakt over het notuleren van de bijeenkomsten. Alle aanwezigen zouden later de notulen ontvangen. Dit is een harde toezegging. De penningmeester heeft die avonden ook daadwerkelijk notities gemaakt. Vervolgens hoorden wij niets tot maandag 6 juli. Toen ontvingen wij het volgende bericht van de initiatiefnemers. “Wij hebben uiteindelijk besloten geen verslag van de avonden bij te voegen. De avonden waren met zoveel emoties geladen, dat een verslag voor niemand de lading zal dekken.” Waarop vervolgens gemeld wordt “in voorbereiding op bovengenoemde bijeenkomsten zullen we wel alle kritiekpunten en vragen die aan bod zijn gekomen groeperen op thema en daar zo goed als mogelijk antwoorden op geven“ (noot: daarbij wordt verwezen naar vervolgbijeenkomsten met kleinere groepen, zie ook de brief die u heeft ontvangen van de initiatiefnemers).
Uiteraard staat het de initiatiefnemers vrij om een informatiebundel per thema samen te stellen met vragen en antwoorden. Dit staat echter los van de afspraak die is gemaakt met betrekking tot het maken en verzenden van de notulen. Dit eigenhandige besluit is genomen door de Stichting zonder overleg met de aanwezigen.
Media
Zoals eerder genoemd hebben wij vanaf 3 maart tot de informatieavonden in juni niets vernomen van de initiatiefnemers. Informatie moesten wij vernemen via de media en mondjesmaat via de website van de initiatiefnemers. Zo lazen wij bijvoorbeeld in de krant:
“We hebben bijna consensus met de grondeigenaren over waar de windmolens precies komen te staan”, aldus Janssen.
“Volgens Janssen en Walvoort is er een groot draagvlak bij de agrarische grondeigenaren in het gebied, die een financiële vergoeding krijgen voor het ter beschikking stellen van hun grond.”
“Begin vorige week is voor vijf molens overeenstemming bereikt met de grondeigenaren in het projectgebied Avinkstuw.”
“Het plan is Raad van State proof”.
Kunt u zich voorstellen wat deze berichten met een omgeving doet die formeel nog van niets weten? De initiatiefnemers hebben het nu alsmaar over inspraak en het belang van een goed participatieproces terwijl wij in de krant moesten lezen dat de locaties al bepaald zijn en het plan Raad van State proof is. Over eenzijdige berichtgeving gesproken.
In tegenstelling tot hetgeen in de kranten werd en wordt gesuggereerd heeft nog geen enkele grondeigenaar getekend.
<tekst gaat verder onder de afbeelding>
Nuance
In de brief die door de initiatiefnemers naar u is gestuurd wordt gesteld dat initiatiefnemers en grondeigenaren soms hard zijn aangevallen. Ook wij horen deze verhalen in onze omgeving en vragen ons serieus af waar deze op gebaseerd zijn. Als wij vragen om concrete voorbeelden, dan krijgen wij deze niet. Er is sprake van emotie, dit zullen wij niet ontkennen, maar is ook logisch gezien de impact die dit heeft op omwonenden. De toonzetting valt echt wel mee en tegen de initiatiefnemers: “als je de hitte niet kunt verdragen, blijf dan uit de keuken”. Onze contacten met de grondeigenaren zijn goed. Mocht u hieraan twijfelen dan kunt u zelf ook navraag bij hen doen.
Het stoort ons dat de initiatiefnemers zeer selectief de volgende opmerking noteren als een zogenaamd algemeen statement wat die avond door de omwonenden naar voren is gebracht: “We willen die windturbines helemaal niet. Als de burgercoöperatie draagvlak belangrijk vindt: bouw ze dan ook niet”. Een nuance is hier ook op z’n plaats. We vinden dat deze gigantische windturbines niet thuis horen op deze locaties zo dicht bij omwonenden en bij woonkernen. Dit is veel te ingrijpend. Naast de enorme impact op het woongenot, de vernietiging van het coulisselandschap, heeft het ook invloed op onze gezondheid.
Daar waar de initiatiefnemers ons het verwijt maken dat de nuance in de discussie ontbreekt constateren wij dat de nuance in de aanloopfase al ontbreekt door onwaarheden te verkondigen in de media, de wijze waarop de informatieavonden zijn georganiseerd en het vervolgens niet nakomen van afspraken.
Angstverhalen
De Stichting stelt in haar brief dat veel zorgen zijn gebaseerd op onwetendheid. Men heeft het over irreële zorgen. Het is maar net welke bronnen men raadpleegt. Let wel: de initiatiefnemers willen een project “verkopen” en zullen voornamelijk argumenten gebruiken die hun eigen project ondersteunen. Wij hebben inmiddels diverse deskundigen geraadpleegd - deskundigen die neutraal in dit project staan - een korte opsomming:
Er is nog veel niet bekend over het geluid van windturbines van 250 meter omdat ze er nu eenmaal nog niet zijn. Dit meldt ook dr. ir. De Laat - audioloog/klinisch fysicus: “Het probleem is dat er nog nauwelijks onderzoek naar de effecten van die joekels is gedaan. Mijn conclusie is: vlakbij een windturbine van een meter of 200, produceert die meer dan 110 decibel. Het infrageluid draagt zo'n twee kilometer ver en op die afstand bedraagt het 35 decibel. De Nederlandse wetgeving is nog niet op hele grote windturbines ingesteld. Daar staat in dat geluid 's nachts niet harder mag zijn dan 45 decibel.”
Het proces dat nu wordt doorlopen is zeer onzorgvuldig en zo hoort het niet te gaan (diverse experts hebben ons dit gemeld);
Waardedaling van woningen binnen een straal van 2 kilometer. Voor het plan Avinkstuw komt dit gemiddeld op 5% neer:o 3.150 Koopwoningen x OZB-waarde x 5% = € 30.800.000 minimaal aan waardedaling. De werkelijke schade kan hoger zijn omdat naast de hoogte er ook ernstige hinder wordt ondervonden van de verlichting. Bij windturbines van deze categorie zijn er meer vereisten omtrent verlichting ten behoeve van het luchtvaartverkeer. Aangezien er nog geen getallen beschikbaar zijn van woningen in de nabijheid van windturbines van 250 meter, is 5% de absolute ondergrens. Bron: Onderzoeksrapport waardeontwikkeling huizen nabij windturbines en zonneparken https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2019Z25445&did=2019D52358
De waardedaling van woningen binnen een straal van 500 - 800 meter van een winturbine van 250 meter is aanzienlijk en overstijgt de ondergrens van 5%. Deze kan oplopen naar meer dan 30%. Binnen 500 meter van een woning worden in Nederland zeer weinig turbines gebouwd. Het getal van bijna 31 miljoen dat hierboven wordt genoemd kan dus significant hoger uitvallen. Bron: https://www.urbaneconomics.nl/wp-content/uploads/2019/12/Windturbines-zonneparken-en-woningprijzen.pdf
In Noordijk wordt dicht bij de geplande windturbine een zonnepark ontwikkelt van 18 hectare. Een zonnepark verhardt de grond en reflecteert het geluid van de omgeving, dus ook van windturbines. Naast het geplande zonnepark in Noordijk zijn er meer plannen voor zonneparken in ontwikkeling in de nabijheid van de geplande windturbines van het project Avinkstuw (waaronder een zonnepark aan de Hoondermaatsweg). Bron: https://www.urbaneconomics.nl/wp-content/uploads/2019/12/Windturbines-zonneparken-en-woningprijzen.pdf
Volgens de initiatiefnemers wordt de overlast alsmaar minder vanwege nieuwe technieken. “Ze worden hoger en productiever, maar ook stiller” meldt de voorzitter van het project Avinkstuw onlangs in de Tubantia. In dat kader willen wij u wijzen op windpark Spui (nabij Nieuw-Beijerland). Dit park is sinds mei 2019 operationeel. Het windpark bestaat uit vijf windturbines van 200 meter met elk een vermogen van 4.2 MW. De initiatiefnemers van dit project destijds “dit zijn de meest stille turbines die er zijn. Wij denken niet dat mensen ze horen”. De werkelijkheid: meer dan 915 klachten. Het project wordt inmiddels veel bezocht door politici in het kader van “zo moet het niet, en doe dit uw inwoners niet aan”. Bron: https://www.ad.nl/hoeksche-waard/politici-verbijsterd-over-windpark-spui-dit-had-nooitgemogen~a7e4be61/
<tekst gaat verder onder de afbeelding>
Daarnaast wordt door het oprichten van een coöperatie ten onrechte getracht een beeld te scheppen alsof het een gedragen initiatief is van onder op. Niets is minder waar. Hooguit van een paar ondernemers die er brood in zien. Het is ons onduidelijk of we van doen hebben met de Stichting Achterhoekse Wind Energie of met de Burgerwindcoöperatie Achterhoekse Wind Energie U.A. De coöperatie staat niet ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.
Door te doen alsof het een initiatief is vanuit de samenleving wordt gesuggereerd alsof we de regie in eigen hand houden. Ieder argument waaruit blijkt dat we invloed hebben ontbreekt. Een loze kreet die niets betekent. Dit argument gaat alsmaar gepaard met verhalen rondom (buitenlandse) investeerders - zelfs uit China - die het project overnemen als de initiatiefnemers afhaken. Voor ieder initiatief, van welke (markt)partij dan ook, gelden dezelfde regels rondom het participatieproces. Het verschil is dat de huidige initiatiefnemers doen alsof 100% lokaal eigendom mogelijk is, andere partijen gaan (meestal) uit van 50%. 100% lokaal eigendom is een illusie (daarover later meer). Twee uitgangspunten meldt men hierbij niet:
Er gebeurt niets als de grondeigenaren geen toestemming geven;
De locaties worden niet aangewezen door de provincie (en ook niet door de gemeente, zoals sommigen veronderstellen).
De provincie kan uiteindelijk locaties aanwijzen als er (na jaren) nog niets is gebeurd. Dan zal de provincie een andere afweging / keuze maken, omdat door het verdwijnen van de laagvliegroute er meerdere mogelijkheden in Berkelland zijn.
Een deskundige van de overheid die we hebben geraadpleegd meldt: als er is gekozen voor een zogenaamde “uitnodigingsplanologie” dan vraagt dit om strakke regie aan de voorkant van de gemeente. Vooraf moeten locaties getoetst worden op ruimtelijke-/landschappelijke inpassing en eventueel andere factoren die van invloed kunnen zijn op het proces.
In dat kader is het overigens ook zeer opmerkelijk dat één van de mogelijke locaties een stiltegebied betreft. De overheidsfunctionaris geeft aan dat dit geen voorkeur heeft en er zeer zwaarwegende redenen moeten zijn om een ontheffing aan te vragen voor het plaatsen van een windturbine in een stiltegebied en dat het dan nog zeer de vraag is of deze wordt verleend.
Op dit moment kunnen plannen ontwikkeld worden waarbij nu al rekening gehouden kan worden met het verdwijnen van de laagvliegroute 10A. De betreffende overheidsfunctionaris vindt het vreemd dat de gemeente de kansenkaart nog niet heeft aangepast.
Eén windturbine rendeert al en ook de bank wil hierin investeren. Het is onjuist dat meerdere turbines noodzakelijk zijn om het vertrouwen van de bank te krijgen.
100% lokaal eigendom, een boterzachte intentie
Het klinkt goed en gaat er makkelijk in: de opbrengsten moeten lokaal worden besteed en we gaan voor 100% lokaal eigenaarschap. Maar is dit zo? Wij betwijfelen dit. Ook deskundigen melden ons “100% is zeer onwaarschijnlijk, 50% lokaal eigendom is al een uitdaging”.
Een windpark met een omvang van 5 turbines van 250 meter zal rond de 30 tot 40 miljoen Euro kosten. Als je enorm je best doet haal je misschien een paar miljoen Euro op. Vervolgens is de kans groot dat de Windunie als reddende engel het project verder overneemt en financiert. Volgens de initiatiefnemers is de Windunie alleen aangetrokken om het project professioneel te begeleiden. De Windunie is een commerciële marktpartij en gevestigd te Utrecht. Het businessmodel van de Windunie is gebaseerd op het (mede) financieren en meedelen in de opbrengsten van de windturbines. Hierin wijken zij niet af van andere marktpartijen. Naast de Windunie kan de adviesclub Rebel uit Rotterdam, die door de initiatiefnemers is aangetrokken voor de financiering, ook financieel participeren in het project. Deze club participeert namelijk vaker in duurzaamheidsprojecten.
De Burgerwindcoöperatie Achterhoekse Wind Energie U.A. maakt zelf ook een voorbehoud op haar website en heeft het over “kunnen”. Zo staat er: Een windmolen moet 100% lokaal eigendom (kunnen) zijn. Bron: https://achterhoeksewindenergie.nl/
Proces
Het onzorgvuldige proces baart ons oprecht zorgen. Dit “geklungel” - we kunnen er helaas niets anders van maken - heeft grote impact op mogelijk andere initiatieven in Berkelland. Veel leed had voorkomen kunnen worden. Deze zorgen hebben wij ook geuit in een gesprek dat wij eerder hebben gehad met de wethouder en de burgemeester. Er is veel spanning en we moeten ervoor waken dat buurten verder tegen elkaar worden opgezet en uitgespeeld.
Politiek
U bent onze gekozen volksvertegenwoordiger en het beleid RODE is unaniem en democratisch tot stand gekomen. Er zijn inspraakavonden georganiseerd. Het zal zeker volgens de regels een goed doorlopen proces zijn geweest. Maar is dit ook wat de inwoners willen? Inspraakavonden, om draagvlak te creëren, trekken meestal mensen die tòch al betrokken waren. Daarmee bereikt u niet het overgrote deel van de inwoners van Berkelland. Zeker niet in een land waar de kloof tussen burger en politiek erg groot is (zie ook het rapport Lage drempels, hoge dijken (2018) van de commissie Remkes).
Daarnaast is de (concept) RES onlangs vastgesteld die uiteindelijk het RODE beleid zal vervangen. De RES gaat weer uit van een andere opgave en heeft het over zoekgebieden die nog nader vastgesteld moeten worden. Wij, de omwonenden, begrijpen het niet meer.
De initiatiefnemers willen op een grote reset knop drukken en opnieuw beginnen. Alsof we elkaar een hand geven, een streep eronder zetten en doen alsof er niets is gebeurd. Na maanden van onzekerheid en veel spanning begint het proces weer van voren af aan waarbij we onderling ook nog even mogen uitmaken hoeveel windturbines er uiteindelijk moeten komen. Men heeft het nu over een minimum van 3 windturbines. Moeten wij dit als omwonenden met elkaar gaan uitvechten? Dat is namelijk wat er gaat gebeuren door de groepen op te splitsen zoals de initiatiefnemers zelf voorstellen. Het vertrouwen in een goede afloop hebben we niet, de schade die de initiatiefnemers hebben aangericht is te groot. Er is geen basis (meer). Was en is dit wat u met het RODE beleid beoogde?
U heeft ook een zorgplicht en behartigt de belangen van alle omwonenden (ook als dit een minderheid betreft). Wat ons nu overkomt kan ook andere inwoners in onze gemeente overkomen. Zo doorgaan brengt ons niet verder naar een duurzaam en energieneutraal Berkelland. Een eenmaal genomen besluit, betekent geen weg meer terug. Wilt u dezelfde toestanden als bij windpark Spui?
Beste volksvertegenwoordiger, wij doen een beroep op u. Druk op de “reset-knop”, wacht de verdere uitkomsten van de RES af of herijk RODE waarbij de gemeente nadrukkelijk wel de regierol pakt (overigens kan dit nu ook al), ga in de tussentijd actief met de inwoners van Berkelland in gesprek. Zoek draagvlak en verbinding en verdeel de lusten en lasten binnen Berkelland. Er zijn nu meer plekken in Berkelland beschikbaar vanwege het wegvallen van de laagvliegroute 10A.
Wij zijn niet blind voor de opgave die voor ons ligt. Wij denken graag met u mee. Maar laat ons dan meedenken en laat mensen niet de dupe worden van initiatiefnemers die onzorgvuldig met de belangen van omwonenden omgaan. Dit willen wij niet maar dit wilt u ook niet.
Wij rekenen op u en gaan graag een open dialoog met u aan.
Met vriendelijke groet,
Stichting omwonenden versus Windturbines
Han Meerbeek (Neede), voorzitter
Wilco van Wijck (Noordijk), secretaris
Karin Langendonk (Neede), algemeen bestuurslid
Ton Blankenstein (Haarlo), algemeen bestuurslid
Eric Jonkers (Neede), algemeen bestuurslid